ΒΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΒULLYING)
BIA ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Το φαινόμενο του Bullying
Γράφει η Γιαννακοπούλου Κωνσταντίνα, Ψυχολόγος (http://www.welfareaction.org)
Ο όρος ”bullying”, που στην ελληνική ορολογία αναφέρεται ως "νταηλίκι" ή "ψευτοπαλληκαριά" αφορά στον εκφοβισμό, την επίθεση ή την απόρριψη κάποιων ατόμων από μια ομάδα ή από μεμονωμένα άτομα στα πλαίσια του σχολικού περιβάλλοντος. Το φαινόμενο αρχίζει να παίρνει δραματικές διαστάσεις και συχνά οδηγεί σε αυτοκτονίες ή και δολοφονίες εφήβων. Στην χώρα μας τα νέα δεν είναι λιγότερο ανησυχητικά, αφού τελευταία γίνεται όλο και περισσότερο λόγος στον Τύπο για συσπείρωση ατόμων σε συμμορίες γεγονός που εντείνει τον φόβο για αύξηση της εγκληματικότητας στις νεαρές ηλικίες (περίπτωση μικρού Άλεξ στην Βέροια).
Οι "νταήδες" πλήττουν τα θύματά τους με διάφορους τρόπους:
Ποιοι είναι οι "νταήδες";
Οι νταήδες μπορεί να είναι και αγόρια και κορίτσια με τη διαφορά ότι, όπως δείχνουν και σχετικές έρευνες, τα αγόρια χρησιμοποιούν περισσότερο την σωματική τους δύναμη, ενώ τα κορίτσια πιο διακριτικούς τρόπους όπως το να διαδώσουν ανυπόστατα μια κατηγορία ή να περιθωριοποιούν άλλα παιδιά. Παρόλο που οι νταήδες τις περισσότερες φορές είναι παιδιά που δείχνουν σκληρά, δυνατά και δημοφιλή, υπάρχουν και περιπτώσεις που ένα παιδί, ακριβώς επειδή υστερεί σε κοινωνικές δεξιότητες και νιώθει ανασφαλές, προσπαθεί να καλύψει αυτό το κενό κάνοντας άλλα παιδιά να νιώθουν αδύναμα και λιγότερο ενδιαφέροντα. Δεν αποκλείεται κάποιοι θύτες να είχαν υπάρξει θύματα του “bullying” στο παρελθόν ή να αναπαράγουν ένα πρότυπο επιθετικής συμπεριφοράς, φυσικής ή λεκτικής, μέσα από την οικογένεια.
Ποια παιδιά πέφτουν θύματα του bullying;
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που ορισμένα παιδιά γίνονται εύκολος στόχος από τους συμμαθητές τους, συνήθως όμως είναι παιδιά που δείχνουν με διάφορους τρόπους να διαφέρουν από τα υπόλοιπα. Η εμφάνιση, η θρησκεία, η επίδοσή τους στα μαθήματα, ακόμη και το όνομά τους μπορεί να γίνουν αιτία να ξεκινήσει αυτή η ιστορία. Μάλιστα είναι φορές που ένα ήσυχο και διακριτικό παιδί στοχοποιείται, ακριβώς επειδή δίνει την εντύπωση ότι δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Τι πρέπει να γίνει;
Είναι σαφές πως απαιτείται συλλογική προσπάθεια από το σχολείο, τους δασκάλους, τις οικογένειες των θυτών και των θυμάτων αλλά και υπεύθυνων κοινωνικών δομών για μια δυναμική αντιμετώπιση του φαινομένου. Προσπάθεια απο την οικογένεια των θυτών, γιατί πολλά οργισμένα παιδιά προέρχονται από οικογένειες που αποτυγχάνουν να τους δώσουν την απαραίτητη προσοχή, φροντίδα και αναγνώριση. Έτσι η βία και η συσπείρωση σε ομάδες ατόμων με παρόμοιες εμπειρίες γίνεται ένα μέσον για να νιώσουν ότι ανήκουν κάπου. Εξάλλου, πολλοί νέοι πάσχουν από διαταραχές προσωπικότητας γεγονός που δεν τους επιτρέπει να αναπτύξουν αισθήματα κατανόησης, μεταμέλειας ή ενοχής για τον πόνο που προκαλούν. Προσπάθεια από την οικογένεια του θύματος, για να του εμφυσήσουν την απαραίτητη εμπιστοσύνη και περηφάνια στον εαυτό του και στην διαφορετικότητα του, για να το υποστηρίζουν να βρει τη δύναμη να αγνοεί τον νταή δίνοντάς του σαφές μήνυμα πως δεν είναι και τόσο ευάλωτος όσο τον θεωρεί και να το βοηθούν να αποκτήσει διαπροσωπικές δεξιότητες ώστε να κάνει δικούς του φίλους και παρέες και να ζητάει βοήθεια από έναν δάσκαλο ή άλλον ενήλικα όταν η επίθεση γίνεται επανειλημμένα σωματική. Προσπάθεια από τα σχολεία και συνεργασία με ειδικούς, συμβούλους ή ψυχολόγους, ώστε να σχεδιαστεί κάποια πολιτική αντιμετώπισης του φαινομένου. Ας μην ξεχνάμε ότι η καθημερινότητα του παιδιού που γίνεται το θύμα είναι αβάσταχτη με νυχτερινούς εφιάλτες, σωματικά συμπτώματα και μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες καταστάσεις άγχους ή και κατάθλιψης καθώς μεγαλώνει. Αλλά και η εξέλιξη του θύτη δεν είναι και η καλύτερη δυνατή. Συνήθως οδηγεί και σε άλλες μορφές επιθετικότητας , στην εγκληματικότητα, την συζυγική βία ή την παιδική κακοποίηση. Δεν είναι λοιπόν υπερβολή να πούμε πως είναι καθήκον ολόκληρης της κοινωνίας να μεριμνήσει για αυτό το φαινόμενο που παίρνει δραματικές διαστάσεις, ενισχύει την αντικοινωνική συμπεριφορά και απειλεί την ευημερία της.
Γράφει η Γιαννακοπούλου Κωνσταντίνα, Ψυχολόγος (http://www.welfareaction.org)
Ο όρος ”bullying”, που στην ελληνική ορολογία αναφέρεται ως "νταηλίκι" ή "ψευτοπαλληκαριά" αφορά στον εκφοβισμό, την επίθεση ή την απόρριψη κάποιων ατόμων από μια ομάδα ή από μεμονωμένα άτομα στα πλαίσια του σχολικού περιβάλλοντος. Το φαινόμενο αρχίζει να παίρνει δραματικές διαστάσεις και συχνά οδηγεί σε αυτοκτονίες ή και δολοφονίες εφήβων. Στην χώρα μας τα νέα δεν είναι λιγότερο ανησυχητικά, αφού τελευταία γίνεται όλο και περισσότερο λόγος στον Τύπο για συσπείρωση ατόμων σε συμμορίες γεγονός που εντείνει τον φόβο για αύξηση της εγκληματικότητας στις νεαρές ηλικίες (περίπτωση μικρού Άλεξ στην Βέροια).
Οι "νταήδες" πλήττουν τα θύματά τους με διάφορους τρόπους:
- Απειλούν, χτυπούν, κλωτσούν
- Κλέβουν τα θύματά τους
- Τα αναγκάζουν να κάνουν πράγματα που δεν θέλουν
- Τους βγάζουν προσβλητικά ψευδώνυμα και διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις (κουτσομπολιό)
- Τα αποκλείουν από κοινές δραστηριότητες στο σχολείο
- Τα παρενοχλούν σεξουαλικά σε μεγαλύτερες ηλικίες
Ποιοι είναι οι "νταήδες";
Οι νταήδες μπορεί να είναι και αγόρια και κορίτσια με τη διαφορά ότι, όπως δείχνουν και σχετικές έρευνες, τα αγόρια χρησιμοποιούν περισσότερο την σωματική τους δύναμη, ενώ τα κορίτσια πιο διακριτικούς τρόπους όπως το να διαδώσουν ανυπόστατα μια κατηγορία ή να περιθωριοποιούν άλλα παιδιά. Παρόλο που οι νταήδες τις περισσότερες φορές είναι παιδιά που δείχνουν σκληρά, δυνατά και δημοφιλή, υπάρχουν και περιπτώσεις που ένα παιδί, ακριβώς επειδή υστερεί σε κοινωνικές δεξιότητες και νιώθει ανασφαλές, προσπαθεί να καλύψει αυτό το κενό κάνοντας άλλα παιδιά να νιώθουν αδύναμα και λιγότερο ενδιαφέροντα. Δεν αποκλείεται κάποιοι θύτες να είχαν υπάρξει θύματα του “bullying” στο παρελθόν ή να αναπαράγουν ένα πρότυπο επιθετικής συμπεριφοράς, φυσικής ή λεκτικής, μέσα από την οικογένεια.
Ποια παιδιά πέφτουν θύματα του bullying;
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που ορισμένα παιδιά γίνονται εύκολος στόχος από τους συμμαθητές τους, συνήθως όμως είναι παιδιά που δείχνουν με διάφορους τρόπους να διαφέρουν από τα υπόλοιπα. Η εμφάνιση, η θρησκεία, η επίδοσή τους στα μαθήματα, ακόμη και το όνομά τους μπορεί να γίνουν αιτία να ξεκινήσει αυτή η ιστορία. Μάλιστα είναι φορές που ένα ήσυχο και διακριτικό παιδί στοχοποιείται, ακριβώς επειδή δίνει την εντύπωση ότι δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Τι πρέπει να γίνει;
Είναι σαφές πως απαιτείται συλλογική προσπάθεια από το σχολείο, τους δασκάλους, τις οικογένειες των θυτών και των θυμάτων αλλά και υπεύθυνων κοινωνικών δομών για μια δυναμική αντιμετώπιση του φαινομένου. Προσπάθεια απο την οικογένεια των θυτών, γιατί πολλά οργισμένα παιδιά προέρχονται από οικογένειες που αποτυγχάνουν να τους δώσουν την απαραίτητη προσοχή, φροντίδα και αναγνώριση. Έτσι η βία και η συσπείρωση σε ομάδες ατόμων με παρόμοιες εμπειρίες γίνεται ένα μέσον για να νιώσουν ότι ανήκουν κάπου. Εξάλλου, πολλοί νέοι πάσχουν από διαταραχές προσωπικότητας γεγονός που δεν τους επιτρέπει να αναπτύξουν αισθήματα κατανόησης, μεταμέλειας ή ενοχής για τον πόνο που προκαλούν. Προσπάθεια από την οικογένεια του θύματος, για να του εμφυσήσουν την απαραίτητη εμπιστοσύνη και περηφάνια στον εαυτό του και στην διαφορετικότητα του, για να το υποστηρίζουν να βρει τη δύναμη να αγνοεί τον νταή δίνοντάς του σαφές μήνυμα πως δεν είναι και τόσο ευάλωτος όσο τον θεωρεί και να το βοηθούν να αποκτήσει διαπροσωπικές δεξιότητες ώστε να κάνει δικούς του φίλους και παρέες και να ζητάει βοήθεια από έναν δάσκαλο ή άλλον ενήλικα όταν η επίθεση γίνεται επανειλημμένα σωματική. Προσπάθεια από τα σχολεία και συνεργασία με ειδικούς, συμβούλους ή ψυχολόγους, ώστε να σχεδιαστεί κάποια πολιτική αντιμετώπισης του φαινομένου. Ας μην ξεχνάμε ότι η καθημερινότητα του παιδιού που γίνεται το θύμα είναι αβάσταχτη με νυχτερινούς εφιάλτες, σωματικά συμπτώματα και μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες καταστάσεις άγχους ή και κατάθλιψης καθώς μεγαλώνει. Αλλά και η εξέλιξη του θύτη δεν είναι και η καλύτερη δυνατή. Συνήθως οδηγεί και σε άλλες μορφές επιθετικότητας , στην εγκληματικότητα, την συζυγική βία ή την παιδική κακοποίηση. Δεν είναι λοιπόν υπερβολή να πούμε πως είναι καθήκον ολόκληρης της κοινωνίας να μεριμνήσει για αυτό το φαινόμενο που παίρνει δραματικές διαστάσεις, ενισχύει την αντικοινωνική συμπεριφορά και απειλεί την ευημερία της.